Albert Speer

Berthold Konrad Hermann Albert Speer (Mannheim, Baden, 1905eko martxoaren 19a - Londres, Erresuma Batua, 1981eko irailaren 1a) alemaniar arkitekto bat izan zen. Albert Speer Jr. arkitektoraren aita ere bazen. Nagusiki, Hirugarren Reicharen garaian Adolf Hitlerren arkitekto pertsonala bilakatu eta Bigarren Mundu Gerran zehar Arma eta Gerra Ministroa izateagatik ezagun egin zen.

Reicharen kantzilergoa eta Nuremberg hiriko Zeppelin zelaia diseinatu zituen. Berlingo Zaharberritze Handia edota Welthauptstadt Germania delako proiektu erraldoiaren diseinuaren ardura ere eman zitzaion. Gerra amaitu eta berehala, Nurenbergeko epaiketetan hogei urteko espetxe zigorra jaso zuen, gehienbat derrigortutako langile gisa. Zigor gehiena Mendebaldeko Berlinen bete zuen, Spandauko espetxean

1966ean aske gelditu ostean bi autobiografia arrakastatsu idatzi zituen: "''Oroimenak: Hitler eta Hirugarren Reicha barnetik ikusiak"'' eta "''Spandauko egunerokoa"''. Hauetan Hitlerrekin zuen hartueman estua eta Nazi Erregimenaren ikuspegi ezohikoak ezagutzera eman zituen. Geroago Schutzstaffel nazi indar armatuei buruzko "''Filtrazioa"'' deritzon hirugarren liburua ere idatzi zuen. 1981eko irailaren 1ean Londres hirian zendu zen.

Bere autobiografien eta elkarrizketen bidez, Speerrek arreta handiz eraiki zuen bere buruaren irudia, Hirugarren Reich-eko krimenak deskubritu ez izanaz damututa zegoen gizon baten gisa. Holokaustoaren ezagutza esplizitua eta erantzukizuna ukatzen jarraitu zuen. Irudi hori nagusitu zen bere historiografian gerra ondorengo hamarkadetan, eta “Speer-en mitoa” sortu zen: Alemaniako gerra-makina iraultzearen ardura zuen teknokrata apolitiko baten pertzepzioa. 1980ko hamarkadan mitoa erortzen hasi zen, armagintzaren miraria nazien propagandari egotzi ziotenean. Speer hil eta hogeita bost urtera, Adam Tooze historialariak “Suntzipenaren soldatak” (''The Wages of Destruction'') liburuan idatzi zuen Speer teknokrata apolitikoa zelako ideia "zentzugabea" zela. Beste alde batetik, Martin Kitchen historialarik “Speer: Hitlerren arkitektoa” (''Speer-en: Hitler's Architect'') liburuan adierazi zuen Alemaniako arma-ekoizpenaren gehikuntzaren zati handi bat Speerren aurrekoak (Fritz Todt) ezarritako sistemei zor zitzaiola, eta Speerrek “Azken Irtenbidean” berri bazekiela eta parte zuzena hartu zuela, oportunista bat zelako. Horren froga erabakigarriak azaldu ziren Nurenbergeko epaiketen ondorengo hamarkadetan. Wikipediatik informazioa lortu